Psöriazis (Sedef hastalığı)
Sedef hastalığı toplumda sık rastlanan ve alevlenmeler ile seyreden bir hastalıktır. Cildin üzerinde gümüş rengi kepeklenme ve pullanmalar olan kızarıklıklardır. Genellikle sınırları keskindir.
Sedef Hastalığı Yaygın Bir Hastalık Mıdır? Hangi Yaşlarda Görülür?
Dünyada sıklıkla görülen sedef hastalığı çevresel ve genetik unsurlardan etkilenlir. Kalıtsal olabilir, ancak genetikte olması hasta olacağınız anlamına gelmez. Görülme oranı %1’die. Cinsiyet belirgin bir etken değildir. Genelde başlangıcı 15 ila 30 yaşları arasındadır.
Hastalığın Nedenleri ve Ataklara Yol Açan Faktörler Nelerdir?
Sedef hastalığının nedeni kesin olarak bilinmiyor ancak çevresel, bağışıklık sisteminin durumu, genetik aktarımın hastalık üzerinde etkili olduğu gözlemlenmiştir.
Çevresel faktörlerin arasında kortizon ve tansiyon ilaçaları, alkol alımı, kesleme, boğaz enfeksiyonlar vs. sayılabilir. Psikolojik olarak stress de hastalığın başlamasına ya da şiddetlenmesine neden olabilir.
Hastalık Bulaşıcı mıdır?
Sedef hastalığı bulaşıcı değildir.
Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Sedef hastalığının belirtileri çeşitlerine göre değişmektedir.
İnvers psoriazis: Koltuk altı, diz arkası, dirsek içi boyun vs. gibi yerlerde oluşabilir.
Eritrodermik psoriazis: Hastalık neredeyse vücudun tamamını kaplar. Bazı etkenler ile daha da şiddetlenip yayılabilir. Örneğin enfeksiyon, travma, güneş gibi unsurlarla daha da şiddetlenebilir sedef hastalığı. Hastaneye gidip tedavi olmak gerekmektedir bu durumda.
Guttat psoriazis: Vücudun üst kısmında görülür. Küçük yuvarlak, kepekli kabarıklar şeklinde görülür. Özellikle çocuk ve gençlerde sık görülür. Boğaz enfeksiyonu sonrasında ortaya çıkar, bir sure sonra gerileme görülebilir.
Psoriazis vulgaris: Sık görülür. Oval veya yuvarlaktır. Diz, kuyruk sokumu çevresi gibi bölgelerde görülür. Pullanmalar gümüş rengi olarak kendini gösterir.
Sedef hastalığı eklemlerde de görülmektedir. Özellikle bel ve parmak eklemlerde ortaya çıkar. Belirtileri: vücutta yaşanan tutukluk, eller ve parmaklarda şişme oluşabilir. Tırnak tutulumu da çok rastlanır. Deri belirtileri eşliğinde seyreder eklemlerde sedef hastalığı.
Palmoplantar psoriazis: Sedef hastalığının ayak tabanında, avuçlarda görünmesi durumudur.
Püstüler psoriazis: Sedef plakları üstünde veya sağlıklı deride görülebilir. Kırmızı irinli sivilceler şeklinde görünür. Tüm vücutta çıkabilir, yayılabilir. Ayak tabanlarında da yerleşime rastlanabilir.
Psoriaziste Sedef hastalığında tırnak tutulumu ve tırnaklardaki değişiklikler hastaların neredeyse yarısında görülmektedir. Tırnağın ayrılması, çukurlar oluşması veya renk değişimi görülebilir. Tırnak kaybı da yaşanabilen hasarlar arasındadır.
Sedef Hastalığının Seyri Nelerdir?
Sedef hastalığı sürekli değildir, dönem dönem iyileşme ve alevlenme gösterir. Kişiden kişiye değişen bir hastalık iyileşme süreci vardır. Yaşla birlikte bu da değişkenlik gösterebilir.
Sedef Gebeliği Etkiler Mi?
Sedef hastalığına sahip olan bir kadın gebe kalabilir. Bazen hastalık gebe kalındığında düzelebilir. Doğumla birlikte ataklar gelişebilir ve vücudun normale dönmesiyle sedef hastalığı normal şekilde devam eder. Nadiren de olsa pustule psoriazis gelişebilir gebede. Kalp damar hastalığına yatkın olanlarda, şeker, tansiyon veya aşırı kilo sorunu olan gebelerde de ilaç kullanımı hekime sorularak gerçekleştirilmelidir.
Sedef Hastalığının Tanısı Nasıl Konulur?
Klinik muayene ile hastalığın tanısı konulabilir. Çok nadiren sedef hastalığı için biyopsi gerekir.
Sedef Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Kesin tedavisi olmayan bir rahatsızlıktır sedef.
Diğer cilt rahatsızlıklarında olduğu gibi uygun tedaviler ile iyileşme ve seyretilme dönemi uzatılabilir.
Sedef hastalığında hekimin ve hastanın ilişkisi önemlidir. Alevlendirecek tüm davranış ve ürünlerden kaçınmak gereklidir. Liflenme, keslenme, kaşıma gibi davranışların hasta tarafından yapılmaması gerekmektedir.
Sınırlı bir bölgede çıkan sedef hastalığında bölgesel tedaviler uygun olmaktadır. Kortizon içeren ilaçlar, D vitamin, antralin vs.
Şiddetli ve alevli yaygın bir sedef türüne sahip olan hastalarda fototerapi gibi daha agresif tedavi yöntemleri izlenebilmektedir.
Sedefin devam etmesi halinde etanersept, infliksimab gbi yöntemler de kullanılabilir.
Hastanın ve hastalığının seyrine göre tedavi yöntemleri kullanılmalıdır.